ในจาวปลวกนั้นมีเชื้อรา กลุ่ม ไมคอไรซา (Mycorrhiza) ซึ่งเป็นจุลินทรีย์ท้องถิ่นที่มีความแข็งแรง อยู่อาศัยกับรากพืชแบบพึ่งพากัน เป็นส่วนช่วยให้รากพืชดูดสารอาหารได้มากขึ้น ทำให้พืชที่มีจุลินทรีย์ชนิดนี้อาศัยอยู่ที่รากมีอัตราการเจริญเติบโตสูงกว่าพืชทั่วไป และยังสามารถยับยั้งการเติบโตของเชื้อราโรคพืชได้ด้วย

ส่วนผสม / อุปกรณ์

1. หัวเชื้อจุลินทรีย์จาวปลวก แบบผงแห้ง (หาซื้อได้ใน Shopee / Lazada)
2. ข้าวหุงสุก (ใช้เศษข้าวเหลือในครัวเรือนได้)
3. ถังพลาสติก มีฝาปิด

วิธีทำ

ขั้นที่ 1 กระตุ้นเชื้อ

1. นำหัวเชื้อจุลินทรีย์จาวปลวก 500 กรัม คลุกผสมข้าวสุก 1 หม้อ (อัตราส่วน หัวเชื้อ 1 ส่วน ข้าวสุก 2 ส่วน)
2. นำข้าวที่คลุกหัวเชื้อแล้ว เทลงในถังพลาสติก ปิดฝา (วางฝาไว้ด้านบน ไม่ต้องปิดแน่น)
3. นำถังวางตากแดด ปล่อยทิ้งไว้ 3 วัน (ช่วงฤดูหนาว ปล่อยทิ้งไว้ 5 วัน)

ขั้นที่ 2 เลี้ยงเชื้อ

1. เติมน้ำเปล่าลงในถัง ปริมาณเท่ากับข้าวสุกที่กระตุ้นเชื้อไว้แล้ว
2. กวนผสมให้เข้ากัน (กวนไปในทางเดียวกัน)
3. ปิดฝา วางตากแดดทิ้งไว้อีก 7 วัน
4. ในระหว่างนี้ต้องมากวนเชื้อทุกวัน วันละ 1 ครั้ง หากมีเศษข้าวเหลือ ให้นำมาเติมผสมด้วย

ขั้นที่ 3 ขยายเชื้อ

1. เติมน้ำเปล่าลงในถังเพิ่มอีก ปริมาณเท่ากับน้ำเดิมที่มีอยู่ในถังแล้ว
2. เติมข้าวหุงสุกเพิ่ม ปริมาณไม่น้อยกว่า 10% ของน้ำในถัง (ข้าวสุก 1 หม้อ)
3. กวนผสมให้เข้ากัน (กวนไปในทางเดียวกัน)
4. ปิดฝา วางตากแดดทิ้งไว้อีก 7 วัน
5. ในระหว่างนี้ต้องมากวนเชื้อทุกวัน วันละ 1 ครั้ง หากมีเศษข้าวเหลือ ให้นำมาเติมผสมด้วย

เมื่อทำครบ 3 ขั้นตอน ระยะเวลารวม 17 วัน ก็สามารถนำจุลินทรีย์จาวปลวกมาใช้งานได้แล้ว

วิธีใช้

สำหรับพืชผักทั่วไป

• จุลินทรีย์จาวปลวก 3-5 ช้อนโต๊ะ ผสมน้ำเปล่า 20 ลิตร (อัตราส่วน 1:500) ฉีดพ่น รดราด พืชผัก หรือกองปุ๋ยหมักได้เลย
• ห้ามใช้แบบเข้มข้น เพราะจุลินทรีย์นี้เป็นกรดจัด ทำให้พืชตายได้

สำหรับย่อยสลายตอซังข้าว

• ใช้จุลินทรีย์จาวปลวก 10 ลิตรต่อไร่ ปล่อยไปตามน้ำพร้อมกับการสูบน้ำเข้านา
• น้ำในแปลงนาต้องท่วมฟางข้าวประมาณ 1 ฝ่ามือ หมักทิ้งไว้ 7-10 วัน ฟางข้าวและตอซังจะถูกจุลินทรีย์ย่อยให้เปื่อยยุ่ยอย่างรวดเร็ว

สำหรับเพาะเห็ดฟาง

• ใช้จุลินทรีย์จาวปลวกผสมน้ำเปล่า อัตราส่วน 1 ต่อ 10
• นำฟางข้าวแช่ทิ้งไว้ 1 คืน แล้วนำไปเพาะเห็ดฟางต่อ จะทำให้ได้เห็ดฟางปริมาณมากขึ้น น้ำหนักมากขึ้น

ประโยชน์

• บำรุงดิน ช่วยให้พืชผักเจริญเติบโตได้ดี ดูดสารอาหารในดินมาใช้ได้มาก
• ป้องกันการเกิดโรคพืช โรคเน่าต่างๆ
• ช่วยย่อยสลายอินทรีย์วัตถุ เศษพืชต่างๆ ปุ๋ยหมัก ให้เร็วขึ้น

วิธีขยายเชื้อต่อ/เก็บรักษาให้อยู่ได้ตลอดไป

1. ถังจุลินทรีย์ต้องวางตากแดดไว้ เพราะจุลินทรีย์ต้องการความอบอุ่นในการเจิญเติบโต หากวางในร่มจะทำให้จุลินทรีย์ตายได้
2. ทุกๆวันจะต้องมากวนกระตุ้นเชื้อ วันละ 1 ครั้ง ต้องกวนไปในทางเดียวกัน หากกวนวนไปมาจะทำให้จุลินทรีย์ตายได้
3. ทุกๆ 2-3 วัน จะต้องเติมข้าวสุกกวนผสมกัน เพื่อเป็นอาหารให้กับจุลินทรีย์ ใช้เศษข้าวเหลือในครัวเรือนได้ หากไม่เติมข้าว จุลินทรีย์จะตายได้

ข้อมูลเพิ่มเติม

• แป้ง คือ อาหารหลักของจุลินทรีย์จาวปลวก เราจึงใช้ข้าวหุงสุกมาเป็นอาหารให้กับจุลินทรีย์
• ข้าวสุกที่เสียแล้ว มีราสีส้มแล้ว ก็สามารถนำมาใช้ได้ เพราะจุลินทรีย์จาวปลวกแข็งแรงกว่าเชื้อราเหล่านั้น ไม่นานราสีส้มจะตายไปเอง
• ห้ามเติมน้ำตาล/กากน้ำตาล ลงในถังขยายเชื้อ เพราะจะทำให้จุลินทรีย์อื่นๆในอากาศลงมากินน้ำตาลในถัง ทำให้จุลินทรีย์จาวปลวกเน่าตายได้

---

เขียนบทความโดย ครูพี่นุ (ภานุพงศ์ สะและหมัด)

• เจ้าของสวน COCONUT Thailand
• เจ้าของ ฟาร์ม ข.ไข่